2024ko martxoaren 15ean amaitu zuen Jon Landa irakasleak Agirre Lehendakaria Centerrek eta bere Fundazioak (ALC-ALF) Columbia Universityko AC4 zentroaren (Advanced Consortium on Cooperation, Conflict, and Complexity) eskutik bultzatzen eta sustatzen duten nazioarteko ikerketa-programaren barruan garatu duen ikerketa-egonaldia.

Garatu dituen ikerketa-ildo desberdinetatik ikerketa-artikulu zientifiko bat burutu ahal izan du, non gorroto-delituen gaiaren egoera laukoitza egiten duen ikuspegi konparatu batekin.

Horretarako, azterlanaren lehen atalean, Espainiako Estatuak arlo horretan hartutako legegintza-ereduaren ezaugarriak aztertzen dira. Karakterizazio hori nazioarteko estandarrekin eta eredu politiko-kriminal nagusiekin kontrastean garatzen da, eta arreta berezia jartzen zaio Estatu Batuetakoari.

Ondoren, bigarrenik, doktrina-eztabaidaren egoeraren berri ematen da, gaur egun eztabaidaren erdigunean dauden puntuekin. Bigarren zati honetan paralelismo bat ikusten da Estatu Batuetan gorroto- eta terrorismo-delituen paradigmak hurbiltzeko joeraren eta gai horretan Espainiak duen orientazioaren artean. Nabarmentzekoa da, halaber, online gorroto-diskurtsoak Atlantikoaren bi aldeetan duen garrantzi gero eta handiagoa.

Hirugarrenik, 2015. urteko erreforma batek eragin handia izan duen tipo penalen jurisprudentzia-aplikazioaren ildo nagusiak ere aurkezten dira, gero eta kondena gehiago arindu baititu.

Amaitzeko, argazki estatistikoa erakusten da, datu ofizialen eta ondorioen azken atalaren argitan. Laburbilduz, delitu-errealitate horren gai eguneratuaren egoera aurkezten da, lau mailatan: legeriaren egoera, doktrina-eztabaida, jurisprudentzia eta estatistika-datuak.

Eredu amerikarra eta europarra: adierazpen askatasunaren inguruko sentsibilitate desberdinak

Columbiako Unibertsitateko egonaldiari esker, gainera, beste ikerketa-talde batzuekin eztabaidatu ahal izan dira emaitza horiek, eta aipatutako ikerketan behar bezala islatu ahal izan da eredu amerikarrak eta europarrak adierazpen-askatasunaren arloan duten sentsibilitate eta jarrera desberdina: lehena askoz ere "irekiagoa" eta permisiboagoa da; bigarrena, gorroto-diskurtsoaren zigor penalerako joera handiagoa du.

Era berean, adierazgarria da Estatu Batuetan zigor-arloko tutoretza hedatzeko joera, historikoki baztertuak izan diren gutxiengo etnikoetatik hasi eta kolektibo sexualetara (sexu-orientazioa eta -identitatea) edo beste talde batzuetara (desgaitasuna duten pertsonak), nahiz eta, Europan bezala, justizia-administrazioaren makineria batez ere adierazitako lehen kolektiboekin nahasten den oraindik, lege-errealitate horren jatorria baita.