ALCk ko-sorkuntza saio bat gidatu du Sierra del Cueran (Asturias), “Como en Casa” proiektuaren barruan
Ebaluazio Ebolutiboko prozesuak interpretazio kolektiboko eta ko-sorkuntza komunitarioko ekintzak behar ditu, “Como en Casa” Matiako proiektuan egiten ari diren bezalako prozesuak sendotzeko. Proiektu hau Gipuzkoan eta Asturiasen garatzen da proba pilotu gisa, eguneroko bizitzan, ingurune eta giro esanguratsuetan, antolamendu-alderdietan eta antolaketa-kulturan tratu ona emateari buruzko ezagutza sortzea bilatuz, bai eta komunitateak egoitza-zentroei eta adineko pertsonei buruz duen pertzepzioa aldatzeko ere, ekosistemako eragile esanguratsu gisa parte har dezaten sustatuz.
Proiektuak esku hartzeko eta ebaluatzeko metodologia bat zabaldu du, hainbat hurbilketa konbinatzen dituena, eta horien artean ALC-ren Ebaluazio Ebolutiboa dago. Metodologia horren bidez, aldaketa-prozesua eta horrek pertsonengan (adinekoak, senideak, profesionalak eta komunitatea) duen eragina ebaluatu nahi dira, politika publikoak bideratuko dituzten eta aldaketa sustatuko duten ezagutza sendoak sortzeko. Iuspegi honek (1) ekosisteman dauden eragileak eta ekimenak mapatzeko, (2) ekosistema horretan entzute sakoneko prozesu bat gauzatzeko, (3) sortutako informazioa modu kolektiboan interpretatzeko, (4) lehendik dauden proiektuekin zuzenean lotuta dauden maila anitzeko soluzio berriak elkarrekin sortzeko eta diseinatzeko, eta (5) esperimentazio-zorro bat eskalatzeko ahalbidetzen du.
Prozesuaren Ebaluazio Ebolutiboarekin jarraituz, 2024ko maiatzaren 23an, Agirre Lehendakaria Centerrek (ALC) Sierra del Cuerako (Asturias) interpretazio kolektiborako eta ko-sorkuntzarako saioa gidatu zuen,komunitateko narratiba nagusiak kontrastatzeko eta bere beharrei erantzuteko ekimenak elkarrekin sortzeko.
Saioa zentroko talde eragilearen esparruan egin zen, Activizaren laguntza duen proiektuaren bereizgarri den metodologia parte-hartzailea garatzeko figura nagusia baita. Gainera, egoitza-zentroko profesionalek, zentroan bizi diren pertsonek, inguruko hirugarren sektoreko elkarte eta erakundeek, Llanesko udaleko funtzionario publikoek eta ingurunearen garapen komunitarioan esanguratsuak diren beste pertsona batzuek parte hartu zuten, hala nola elkarteetako boluntarioek eta herriarekin konprometitutako pertsonek.
Narratiba nagusiak komunitatearekin kontrastatzea
Zentroaren ikuspegia komunitatetik eta garapen komunitariorako gaitasuna
Saioa entzute-prozesuaren ondorio nagusien kontraste labur batekin hasi zen. Entzute-prozesuan identifikatutako narratibak hainbat topaketatan eztabaidatu dira, eta kontraste horren helburua erakunde eta pertsona berriei prozesuaren berri ematea zen. Entzute sakonak, Ebaluazio Ebolutiboaren prozesuan giltzarri denak, errealitate horri buruz dauden ikuspegi desberdinak pertzepzio-patroien bidez segmentatzea ahalbidetu du, baita azalera-diskurtsotik haratago dauden narratibetan sakontzea ere, diskurtso-sakontasuneko hiru geruza desberdin kontuan hartuta: narratiba publikoa, narratiba ezkutua eta metanarratiba.
I. Barne-narratibak
- Narratiba publikoa: Bertan bizi direnek autonomia eta ongizate handiagoa dute
“Erabakitzeko eta aukeratzeko tartea dute, eta batzuetan proposatzen zaie txango gidatu bat egiteko aukera dagoela, mendira txango bat egiteko aukera”
- Narratiba ezkutua: Prozesuak langileen konpromiso handiagoa sortzen du (aldaketa onartzea)
“Filosofia hori pertsonarengan zentratzen saiatu nintzen beti, pertsona benetan garrantzitsua izan zedin. Nik uste dut hori jendearengan eragina izan zuela, orduan nik uste dut profesional bakoitzaren esku dagoela, eta orain, bada, nik esaten dut bultzada oso garrantzitsua dela ez erortzeko. Beno, orduan pertsona batzuek jauzi bat eman zuten, eta nik ere konpromisoaren zentzuan ikusten dut, ereduarekiko inplikazioaren zentzuan”
- Metanarratiba: Egoitza-zentroak iraganeko begirada batekin ikusten jarraitzen dugu, baina errealitatea aldatu egin da
“Pozez zoratzen, gainera, nire ama egoitza batera inoiz ez eramateko esaten zuen, berak lehengo asiloetan pentsatzen zuelako. Eta tira, agian orain oraindik badago jendea, baina beno, lehen jendeak gurasoak asiloetan sartzen zituen eta ahaztu egiten zituzten. Bera kopla horrekin jarraitzen du. Izan ere, benetan ez da horrela. Nik ez dakit nolakoa izango den beste egoitza batzuetan, baina hemen argi dago ezetz”
II. Komunitatearen narratibak
- Narratiba publikoa: Komunitatea zentroarekin inplikatuta dago
“Jende asko etortzen da, mezetara etortzen dira, gauzak egitera etortzen dira. Bai, bai, jende askok ez du familiarik hemen, baina badator. Eta beste batzuk, egon zirenak eta sendatu egin zirenak. Joan dira, baina etortzen jarraitzen dute. Etortzen jarraitzen dute. Hori lehen gertatzen zen, baina orain mugimendu handiagoa dago, eta proiektuarengatik da”
- Narratiba ezkutua: Komunitateak ere etekina ateratzen dio zentroa irekitzeko prozesuari
“Caritaseko boluntario batek bizitasun eta alaitasun handia ematen zion zentroari. Boluntarioa minbiziak jota gaixotu zen eta bizitza ematen ziolako etortzen jarraitzen zuen. “Ematen duguna baino gehiago jasotzen dugu””
- Metanarratiba: Posada de Llanesen lan komunitarioa egiteko aukera sortzen ari da; herrian partaidetza handia dago
“Orduan nik ez dakit irekitasunagatik den, ikusmenagatik, izan dezakeen begiradagatik. Beno, ba lantaldea, baina egokitzen bada, orduan zer gertatzen da, komunitatean lan egiten duzunean elkarrekiko egokitzapen bat egon behar dela”
Haien beharrei erantzungo dieten ekimenen ko-sorkuntza
Saioaren helburu nagusia testuinguru egokia sortzea izan zen, hainbat eragilek herriaren egoera interpreta zezaten eta dinamika kolektibo berriak sor zitzaten, prozesu hori ikuspegi eta errealitate desberdinetatik egituratu ahal izateko. Horregatik, saioaren bigarren zatiaren helburua aldez aurreko kontrastean sortu ziren erronkei eta aukerei nola erantzun dakiekeen ikustea izan zen. Hainbat lantalderen bidez, ekimen desberdinak proposatu ziren:
Alde batetik, komunitateko eragileen arteko koordinazioa ahalbidetzen duten espazio edo egitura operatiboei buruzkoak; hala nola, mahai komunitarioak edo adinekoen udal-plan bat sortzea, hori guztia prozesu parte-hartzaile batetik eta komunitatea inplikatuz. Funtsezkoa ikusi zen elkarrizketa-guneak egituratzea, administrazio publikoa (kasu honetan, Llanesko Udala), gizarte zibila eta hirugarren sektorea eta sektore pribatua inplikatzeko. Amaitzeko, eztabaida naturaleko guneak aipatu ziren, hala nola saioan bertan sortzen ari zena modu jarraituan eman behar zela.
Bestalde, herriak pertsona edo komunitate bakar gisa eskaintzen dituen jardueretan parte hartzea aukera bat bezala ikusi zen, erakunde bakoitzetik, instituzionalizatuagoa edota isolatuagoa, parte-hartzearen logika gaindituz. Parte-hartzea segmentuen arabera zatitzeari uzteko helburua lortu nahi da (adibidez, adinekoentzako jarduerak, edo adimen- eta garapen-desgaitasuna dutenentzako jarduerak), biztanleria-sektoreen artean harreman gurutzatuak egon daitezkeen testuinguru bat sortuz.
Saioaren ondorioak
Saioak egoitza-zentroen pertzepzio komunitarioa aldatzeko zailtasuna berretsi zuen, oraindik zahar-etxe gisa ikusten direnak, nahiz eta hobekuntza nabarmenak egon diren pertzepzio aldaketan. Hainbat biztanleria-segmenturekin lan egiteko beharra nabarmendu zen, batez ere haurrekin, balio-aldaketa bat sortzeko. Gainera, lurraldeko eragileen arteko lankidetzaren beharra azpimarratu zen, baita komunitatearen parte-hartze zuzena ere, bideratzaile gisa jarduten duten erakundeekin. Hala ere, bi oztopo antzeman ziren: (a) aldaketa horiek epe luzean gertatzen dira eta (b) aldaketa kulturala behar da modu koordinatuan lan egiteko.
Sierra del Cueran egindako jardunaldi honek urrats garrantzitsua markatzen du egoitza-zentroak eraldatzeko prozesuan, “Como en Casa” proiektuaren bidez, zentroetan bizi diren pertsonen ongizatea hobetzeko Matiak eta ALCk hartutako konpromisoa, pertsonak ardatz dituen ikuspegi baten eta gizarteratze komunitario eraginkor baten bidez.